تاریخچه عینک آفتابی / عینک آفتابی چیست؟

تاریخچه عینک آفتابی / عینک آفتابی چیست؟

عینک آفتابی و تاریخچه ساخت آن

عینک آفتابی در واقع نوعی محافظ چشم در برابر نور خورشید است. بنابراین شاید بتوان آن را همسو و هم راستای عینک های محافظتی برشمرد. قدیمی ترین نوع عینک های آفتابی را می توان Stenopeic و یا Pinhole هایی دانست  که اسکیموها در برابر بازتاب های نور خورشید که از سطح برف و یخ متصاعد میشد مورد استفاده قرار می دادند; و یا نقاب هایی که در مناطق گرمسیری همچون سایه بانی از چشم در برابر نور شدید خورشید محافظت می کرد.

در بخش دیگری از کره زمین، در جایی که نه همچون قطب سرد و نه مانند کویر گرم است، در هوایی تقریبا معتدل و مرطوب، امپراطوری می زیست به نام Nero که گفته می شود مبارزه میان گلادیاتورها را از میان یک قطعه زمرد صیقل خورده تماشا می کرد. آیا نرو به خاطر رنگ سبز این گوهر قیمتی و آرامشی که به چشم ها ارزانی می داشت، از آن استفاده می کرد؟ آیا به عنوان محافظی در برابر نور خورشید و بازتاب های متصاعد شده از کرز و جوشن مبارزها از آن بهره می جست؟ آیا سطح این قطعه زمرد به صورت کاملا اتفاقی به حالت کنکاو تراش خورده بود و Nero به وسیله آن نزدیک بینی احتمالی اش را به طور ناخودآگاه تا حدی مرتفع می ساخت؟ آیا Nero  در استفاده از قطعه زمرد اهداف خودنمایانه داشت؟ و یا اینکه این کیمیای گرانبها عملکردی مشابه آینه داشت تا امپراطور در حین تماشای رقابت میان گلادیاتورها از پشت سر خویش غافل نماند و از حمله احتمالی دشمنان و یا دشمنان دوست نما در امان باشد؟ 

بی شک پاسخ به این پرسش ها جای تامل دارد. واقعا علت اصلی استفاده "نرو" از قطعه زمرد صیقل خورده کدام است؟ شاید هم "نرو" با کمک قطعه زمرد معروفش تمامی اهداف مذکور را تحقق می بخشیده.

امپراطور نرو

در جستجوی یافتن ردپایی از تاریخچه عینک های آفتابی آغازین، به گوشه دیگری از جهان سفر می کنیم. به سرزمین پهناور چین. گفته می شود در چین، سال ها قبل از اختراع عینک در کشور ایتالیا، از عینک هایی با عدسی های رنگی استفاده می شده است. عدسی عینک از کوارتز دودی رنگ که به صورت تخت تراش می خورد و فاقد هر گونه اثر تصحیحی بود، درست می شد. 

سنگ کوارتز دودی رنگ

مارکوپولو در سفرنامه اش در سال 1271 به عینک هایی با عدسی های تیره اشاره می کند که توسط صاحب منصبان چینی مورد استفاده قرار می گرفته. آن ها این عدسی ها را از تراش و صیقل دادن سنگ های کریستال استخراج شده از معادن مغولستان به دست می آوردند. این نوع خاص از سنگ کوارتز Al-Tai (آل تای) نام داشت که در برخی از مناطق چین مانند Tcha-chi (تچاچی) نامیده میشد پیدا میشد. قفقازی ها به این سنگ Tea-Stone یا سنگ چایی نیز می گفتند.

مدارک به دست آمده نوشته های مارکوپولو را تصدیق می کند. گفته می شود که قضات چینی در دادگاه های چین در هنگام بازجویی از شاهدین و متهمان، عینک هایی با عدسی های بزرگ و تیره رنگ به چشم می زدند تا احساسات درونی و حالات و نگاهشان را مخفی کنند. زیرا در دادگاه های چین چنین مرسوم بوده که تا پیش از ارزیابی قاضی از صحت و سقم مطالب، رای و حکم نهایی مخفی بماند.

علاوه بر این Otto Rasmussen (اتو راسموسن) که با زندگی چینی ها از نزدیک آشنا بود و سال ها در مورد آداب و رسوم آنان تحقیق می کرد، در سال 1908 راجع به عینک های قدیمی چینی و عقاید آنان راجعه به سنگ آل تای چنین می گوید:

هر وانگ (Wang) میان سال هنگامی که احساس می کرد چشمانش اذیتش می کند اگر ثروت کافی داشت، می توانست یک عینک با فریمی ساخته شده از لاک لاکپشت که دماغه اش ملیله دوزی شده بود، و عدسی آن از سنگ Al tai خالص به رنگ چایی بود، خریداری کند. البته این قبیل عینک ها بسیار گران قیمت بودند.

"اتوراسموسن" در ادامه می گوید:

یک بار یک خانم جوان چینی از من راجع به عینک های شفابخش سوال کرد، او به من گفت که دیدش خوب است و همه چیز را واضح می بیند و در چشمش هیچگونه دردی احساس نمی کند، ولی در اوایل فصل تابستان مرتبا به پینک آی (Pink eye) که نوعی بیماری چشمی که به خاطر ورم ملتحمه حاد هشت و چشم به رنگ قرمز یا صورتی در می آید، مبتلا می شود. پزشک معالج این زن جوان برای اون عینکی با عدسی های تیره ساخته شده از سنگ آل تای تجویز کرده بود. ولی از آنجاییکه، شهری که این عینک ها را در آن می ساختند بسیار دور بود و از طرفی زن از سرباز ها می ترسید از من خواست تا کمکش کنم.

اگر من در بچگی در چین بزرگ نشده بودم مطمئنا به عقل این خانم شک می کردم، ولی حقیقت این است که اجداد و نیاکان خرافاتی چینی گمان می کردند که سنگ کریستال دارای قدرتی است که چشم ها را تقویت کرده و بدان ها نیرو و استحکام می بخشد. آن ها بر این باور بودند که هنگامی که نور از کریستال عبور می کند، ذرات موجود در کریستال را بلند کرده و بر سطح چشم قرار می دهد و چشم ها بدین سان تقویت می شود. به زعم آن ها سنگ آل تی در میان دیگر سنگ های کریستال از همه بهتر بوده، به ویژه که دارای قدرت ماوراء طبیعت نیز بوده و ارواح خبیث را از آنان دور می کرده. با چنین عقاید و باورهایی هر چینی که استطاعت مالی داشت به خرید عینک های ساخته شده از "آل تای" علاقمند بود، تا نه تنها  در برابر "پینک آی" در امان بماند، بلکه شیاطین و ارواح خبیث را نیز از خود دور کند.

پرسشی که ممکن است در ذهن به وجود آید این است که آیا این عینک ها موثر بودند یا خیر؟ بی گمان این قبیل عینک ها تاثیراتی داشتند اما نه بخاطر عقاید چینی ها، بلکه به خاطر ماهیت ذاتی کریستال. همانطور که می دانیم کریستال همیشه از محیط پیرامونش سردتر است. علاوه بر این عینک های قدیمی چینی در ابعاد بسیار بزرگ ساخته می شد تا جای قرار گرفتن بر روی بینی، روی گونه قرار گیرد. در نتیجه در اثر مجاورت این صفحات بزرگ کریستالی تیره رنگ با چشم، چشم ها حنک می شد، مضاف بر اینکه تیرگی سنگ آل تای مانع از ورود نور شدید خورشید به چشم می شد. بنابراین آل تای یا همان سنگ چایی که در واقع نوعی کریستال رنگی بود، نه تنها از نفوذ نور شدید به داخل چشم ها می کاهید، بلکه دمای چشم را نیز پایین می آورد و آرامش خاصی به چشم می بخشید. در نتیجه برای فصل تابستان بسیار مناسب بود.

عینک قدیمی چینی با عدسی تیره رنگ

و اما به ایتالیا باز گردیم، به شهر ونیز، طلایه دار ساخت اولین عینک های طبی، تا ببینیم در زمینه عینک های آفتابی در چه جایگاهی بودند. ایتالیایی ها معتقند که اولین عدسی های رنگی، همچون عدسی های طبی آغازین، در ونیز ساخته شده، و زمان آن به آغاز قرن پانزدهم باز می گردد. مدرکی که آن ها در این زمینه ارائه می دهند، دست نوشته ای است متعلق به قرن 15 ام که در حال حاظر در موزه Civic (سیویک) در شهر ونیز نگهداری می شود. در این دست نوشته شایستگی های Paolo Veneto Pergolese (پائولو ونیتو پرگولیس) و شاگردش Angelo Beroviere (آنجلو برئویرو) که در شهر Murano (مورانو) کوره شیشه پزی داشتند، مورد ستایش قرار گرفته است. آن ها در واقع سرشناس ترین شیشه گران دوران رنسانس بودند و معروفیتشان بیشتر به خاطر گستره عظیم رنگ هایی بود که در آن زمان می توانستند تولید کنند. آن ها از مخلوط کردن فلزات مختلف در مذاب شیشه، شیشه هایی در رنگ های مختلف می ساختند که در دوره خود واقعا بی نظیر بوده است. البته نکته ای که در اینجا مهم است، این است که در هیچ کجای این ستایش نامه ذکر نشده که از این شیشه های رنگی در ساخت عدسی عینک استفاده می شده است، از طرفی دیگر George Batrish (جورج باتریش) در کتاب مربوط به چشم پزشکی که در سال 1583 نگاشته، در هیچ جا به عینک هایی با عدسی های رنگی اشاره نمی کند، در حالیکه او در همین کتاب توصیه می کند، برای حفاظت از چشم ها در برابر نور خورشید از آفتابگیرهایی استفاده کنید از جنس ابریشم مشکی، آبی و یا سبز و آن را تا روی پیشانی پایین بکشید تا از چشم هایتان در برابر نور خورشید محافظت کند.

بنابراین ادعای ایتالیایی ها مبنی بر اختراع عدسی رنگی در قرن 15 ام در ایتالیا چندان مستدل نیست. و اما اولین مدرک مستند از عدسی های رنگی را می توان در کتاب معروف Deca de Valdes (دکادی والدس) که به سال 1623 نگاشته، یافت. او در یکی از دیالوگ های این کتاب از زبان یک عینک ساز صحبت کرده و صریحا به عدسی های آبی، سبز، قرمز و زرد کم رنگ و پر رنگ اشاره می کند. عینک ساز داستان او، استفاده از عدسی های سبز رنگ و آبی رنگ را برای محافظت از چشم به مشتریانش توصیه می کند، در حالی که عدسی های قرمز و زرد را نا مناسب می خواند.

جسته و گریخته از گوشه و کنار جهان مدارکی دال بر حضور و استفاده از عینک هایی با عدسی های رنگی به دست آورده ایم. به عنوان مثال Samuel Piers (ساموئل پیرز) در خاطراتش به سال 1667 از قرمزی و سوزش چشمش در مقابل نور شکایت کرده و سپس در فصل بعدی کتابش مستقیما به عینک چرمی با عدسی های سبز رنگی که خریده اشاره می کند و اذعان می دارد که با این عینک نه تنها ناراحتی چشمانش برطرف شده، بلکه از دیدن مناظر اطراف با این عینک لذت می برد. 

یکی دیگر ار اسناد مکتوب که مستقیما به عدسی های رنگی اشاره می کند، متعلق به Richard Pierson (ریچارد پیرسون) می باشد. وی در سال 1672 نوشته است که شیشه های آبی رنگ بهتر از شیشه های سبز رنگ است ولی او هیچ دلیلی برای اثبات این ادعای خود ارائه نداده است.

Filippo Baldinncci (فیلیپ بالدینچی) در کتاب Vocabolario del Disegno که در سال 1381 در فلورانس ایتالیا منتشر شده، نوشته:

عینک هایی که عدسی آن ها از شیشه های رنگی تخت درست شده، می توانند در حین سفر مورد استفاده قرار بگیرند، بدین ترتیب نه نور خورشید و نه گرد و غبار، هیچ یک به چشم شما صدمه نمی زند. در برخی از این عینک ها، در طرفین حدقه عینک، بندهای چرمی وجود دارد که می توان آن ها را به دور گوش حلقه کرد و یا در پشت سر بست و بدین شکل مانع از افتادن عینک شد.

تا اوایل دهه 1700 عدسی های رنگی منحصر به یک و یا نهایتا دو رنگ نبود، بلکه رنگین کمانی از رنگ ها برای عدسی های رنگی وجود داشت. عدسی هایی در رنگ های زرد، سبز، سبز چمنی، سبز آبی، آبی پر رنگ، بنفش، شرابی و صورتی. عدسی های دودی رنگ از سال 1767 به ویژه در انگلیس طرفداران بسیاری یافت. James Ayscaush (جیمز آیزکاف) در اواسط قرن 18 بر روی عدسی های رنگی موجود در آن زمان آزمایشاتی انجام داد. آیزکاف معتقد بود که شیشه های آبی رنگ و یا سبز رنگ قادرند برخی از اختلالات خاص بینایی را اصلاح کنند. البته لازم به ذکر است که اون در آزمایشاتش به جنبه محافظتی عدسی های رنگی در برابر نور خورشید توجهی نکرد.

ِDemonrs (دمورئوس) در سال 1808 در رساله ای در باب چشم پزشکی، راجع به عینک هایی با عدسی های رنگی صحبت کرده و  توصیه می کند از عدسی های زرد و آبی استفاده نکنید و در عوض عدسی های سبز رنگ را به کار ببندید. وی رنگ سبز را بهترین رنگ نامیده و آن را با نان مقایسه کرده و می گوید:

همانطور که نان در میان خوراکی ها اصلی ترین است، رنگ سبز نیز در میان رنگ ها حرف اول را می زند.

او برای اثبات ادعایش سبزی مزارع، برگ ها و آب دریا را مثال میزند و رنگ سبز را بسیار آرامش بخش می خواند.

و اما در فرانسه Vincenzo Chevalier (وینسنزو چوالیر) اولین کسی بود که در سال 1812 عدسی هایی به رنگ دودی و آبی تیره را ساخت.

Falias Solomouos (الیاس سولومونس) عدسی های مهربایی رنگ را با نام خود به ثبت رسانید و Adams (آدامس) عینک ساز انگلیسی در سال 1853، عدسی هایی به رنگ آبی آسمانی را ساخت.

Robert Hunt (رابرت هانت) در سال 1854 پس از آزمایشات گسترده بر روی عدسی های رنگی، متوجه شد که نور خورشید پس از عبور از عدسی های بدون شماره آبی رنگ و متمرکز کردن آن بر روی سوزن قطب نما، باعث القاء خاصیت مغناطیسی در قطب نما می شود. وی اظهار  داشت که این ویژگی تنها در عدسی های آبی رنگ مشاهده می شود و دیگر رنگ ها فاقد این خاصیت می باشند. بدین ترتیب مردم با این تصور که عدسی های آبی رنگ دارای قدرت سحر آمیز و ماوراءطبیعه هستند، در آن سال ها بدان روی آوردند.

ژنرال A.J (ای جی) اهل Philadelphia (فیلادلفیا) در سال 1871، در آن سال هایی که تب استفاده از عدسی های آبی رنگ داغ بود، اذعان داشت که شیشه هایی که به رنگ آبی تیره هستند در برابر نور خورشید همانند یک فیلتر عمل می کنند و چنانچه نور خورشید پس از عبور از شیشه ای به رنگ آبی تیره به یک گیاه و یا بر روی یک حیوان تابانده شود، همچون یک محرک خواهد بود. با استناد بر این یافته جدید برخی از دانشمندان بر این باور بودند که می توان از این خاصیت استفاده کرد و با استفاده از عدسی هایی به رنگ آبی تیره چشم را تحریک کرد و کارایی آن را بالا برد.

با این تبلیغات مستقیم و غیر مستقیم، عدسی هایی که به رنگ آبی تیره بودند، در این برهه از زمان بیشتر از رنگ های دیگر مورد استفاده قرار گرفتند.

عینک آفتابی با عدسی های آبی تیره در اواخر قرن 18 ایتالیا

در سال 1871 اتفاق مهم دیگری نیز روی داد و آن اختراع عدسی های جاذب اشعه ماوراء بنفش به کمک نمک اورانیوم بود که توسط Gasell (گسل) و Brachet (براشت) تحقق یافت. و یک سال پس از آن یعنی در سال 1872، T.A.Wilson (تی ای ویلسون) با استفاده از همین شیوه، عدسی های صورتی رنگ جاذب پرتو فرابنفش را تولید کرد.

Dr.Fieuzel (دکتر فیوزل) از پاریس نیز بر روی عدسی های جاذب اشعه ماوراء بنفش تحقیقات بسیار کرد، و پس از او همکارش Dr.Leon Fargier (دکتر لئون فارگیر) راه او را ادامه داد. حاصل این تلاش های بی وقفه، تولید عدسی های جاذب پروتو فرابنفش به رنگ سبز متمایل به زرد بود. 

در سال 1885 Dr.Thompson (دکتر تامپسون)، چشم پزشک اهل فیلادلفیا، برای چشم های حساس به نور، عدسی هایی به رنگ ارغوانی را توصیه کرد. این نوع از عدسی ها قبل از این از شیشه های پنجره های قدیمی که به علت قرار گرفتن در معرض نور خورشید به این رنگ در آمده بودند، به دست می آمد. ولی مشکل این عدسی ها این بود که پس از حرارت دیدن بی رنگ می شدند. در نتیجه محققان به چاره اندیشی پرداختند و نهایتا جایگزین مناسبی یافتند. آن ها با افزودن مقداری اکسید منگنز به مذاب شیشه های سفید، عدسی های ارغوانی رنگ تولید کردند که در برابر گرما تغییر رنگ نمی داد.

Dr. Otto Hallauer (دکتر اوتاهالوئر) از کشور سوییس در سال 1905 یک نوع شیشه سبز متمایل به دودی تولید کرد که بسیار آرامش بخش بود به طوری که سالیان سال مورد مصرف قرار گرفت.

Dr. Stokhausen (دکتر استوک هاوسن) و Dr. schauz (دکتر شائوز)، هر دو اهل آلمان در سال 1907 با استفاده از عنصر اورانیوم، عدسی هایی به رنگ زرد متمایل به سبز ساختند و این عدسی ها را Euphos (یوفوس) نامیدند.

ٌWilliam Crookes (ویلیام کروکز) اهل انگلیس در سال 1913 شیشه هایی تولید کرد که علاوه بر جذب پرتو فرابنفش، پرتو فروسرخ را نیز جذب می کرد. این قبیل شیشه ها به شیشه های "کروکز" معروف بود. این عدسی ها در آغاز تولید به رنگ سبز چمنی بود ولی بعد ها در رنگ سبز مایل به قهوه ای نیز تولید شد.

و اما محبوبیت عینک های آفتابی در واقع پدیده ای است متعلق به قرن بیستم، تا پیش از زمان، عینک های آفتابی از لحاظ مدل تنوع چندان نداشتند، ولی از این پس مدل های متنوع تری عرضه گشت. در سال 1929 Sam foster (سام فوستر) موسس شرکت Foster Grant (فوستر گرانت) دست به ترفندی زیرکانه زد. اون برای اولین بار در آن زمان عینک های آفتابی تولیدی شرکتش را در محلی که احساس می کرد مردم به آن نیاز بیشتری دارند، عرضه نمود. یعنی در بخشی از پیاده روی شهر ساحلی Atlantic City (آتلانتیک سیتی) اقدام به فروش عینک های آفتابی شرکت Foster Grant نمود و کمتر از یکسال با استقبال بسیار چشمگیری مواجه شد.

از دیگر مواردی که منجر به محبوبیت عینک های آفتابی در قرن بیستم شد، می توان به جنگ جهانی دوم اشاره نمود. بدین ترتیب که در دهه 1930، نیروی هوایی آمریکا به کارخانه تولیدی Bausch and Lomb (بوش اند لومب) عینک های ا،تابی سفارش داد که بتواند از چشم خلبانان آن ها در برابر نور شدید موجود در ارتفاعات محافظت کند. فیزیک دانان و اپتیشن های شرکت دست به کار شدند و عینک های آفتابی به شیسشه هایی به رنگ سبز تیره ساختند که قادر بود گستره وسیعی از طیف نور را جذب کند.

عینک های مدل خلبانی که در سال 1936 توسط کارخانه بوش اند لومب تحت نام تجاری Ray ban (ری بن) تولید شد، نمونه هایی از این عینک ها بود، که چند سال بعد تکنولوژی پلاریزاسیون به عدسی آن اضافه شد. لازم به ذکر است که تکنولوژی پلاریزاسیون پیش از این در سال 1932 توسط Edwin H.Land (ادوین اچ لاند) دانشمند و مخترع آمریکایی و موسس شرکت پولاروید، کشف شده بود. فریم عینک های خلبانی دارای قوس ملایمی بود تا بتواند بیشترین محافظت را از چشم خلبانان به وجود آورد. این عینک ها که از آغاز مخصوص خلبانان بود بعدها از سال های حدود 1937 به بعد در میان مردم عادی نیز رواج یافت.

عینک ری بن ساخت شرکت بوش اند لامب مربوط به جهنگ جهانی دوم

در واقع می توان گفت که از دهه 1950 به بعد، عینک های آفتابی علاوه بر نقش محافظتی از چشم در برابر نور خورشید، نقش دیگری نیز ایفا می کردند و آن نقش مد بود. همانطور که مردم در قرون گذشته به طور اغواگرانه ای در پشت بادبزن ها و چترهای زیبا دل فریبی می کردند، مرد و زن مدرن امروزی نیز به عینک های آفتابی زیبا متوسل شده اند و با کمک آن بر جذابیت خود می افزایند. بدین ترتیب از دهه 1950 به بعد انواع عینک های آفتابی در مدل های مختلف و گاها مدل های عجیب و غریب به بازار عرضه شد.

در قرن بیستم، علاوه بر انواع مختلف مدل های عینک آفتابی، عدسی های رنگی نیز پیشرفت های قابل توجهی کرد. به عنوان مثال تکنولوژی عدسی های پولاروید باعث حفاظت بهتر و موثر از چشم در برابر نورهای شدید به ویژه نور ساطع شده از سطوح آب، برف، سطح آسفالت و غیره شد. لذا بسیاری از ورزشکاران از جمله اسکی بازان، ماهیگیران و یا رانندگان به سمت عینک های دارای عدسی پولاروید روی آوردند.

از دیگر تحولات مهم قرن 20 در زمینه عدسی های رنگی، می توان به عدسی های طبی رنگی اشاره کرد. البته در ابتدا تولید همچین عدسی هایی با مشکلاتی همراه بود. به عنوان مثال عدم همگنی رنگ عدسی که به علت متفاوت بودن ضخامت عدسی ایجاد می شد. یعنی قسمت هایی از عدسی که ضخیم تر بود، شدت رنگ بیشتری داشت و عبوردهی نور در این قسمت ها کمتر بود. به همین خاطر عدسی های منفی در قسمت وسط دارای حداقل رنگ بود که نمی توانست از چشم ها حفاظت لازمه را به عمل آورد. در عدسی های مثبت وضعیت دقیقا بر عکس بود، یعنی قسمت های میانی پر رنگ تر و کناره ها کم رنگ تر بود. این وضعیت در عدسی های سیلنر 1 حتی از عدسی های اسفر نیز آزاردهنده تر بود زیرا منطقه تاریک و روشن موازی با محور عدسی به صورت راه راه در می آمد و چشم را اذیت می کرد.

برای رهایی از نقایص مذکور، روش آب دادن عدسی ها اتخاذ گردید. این روش نیز دارای معایبی بود. اولا رنگ کردن عدسی به شیوه آب دادن بسیار گران تمام می شد، ثانیا عدسی رنگی که به این روش تولید می شد  بسیار سنگین بود و ثالثا چنانچه این دو عدسی می شکست، احتمال بسیار کمی بود که عدسی دوباره تولید شده به رنگ همان عدسی که شکسته شده در آید.

در سال 1949 در پی مطالعات و آزمایشات بسیار، در ساخت عدسی های طبی رنگی، پروژه جدید راه اندازی شد که مشکلات پیشین را نداشت. در این روش جدید یک لایه فیلم نازک در شرایط خلاء بر روی سطح یک شیشه نشانده می شد. بدین ترتیب عدسی نه تنها از لحاظ رنگ همگن بود، بلکه پرتوهای فرابنفش و فروسرخ را نیز جذب می کرد و از لحاظ ایمنی در برابر عوامل محیطی مثل خراش، گرما و غیره نیز بسیار بادوام تر بود. لازم به ذکر است این روش هنوز نیز به کار می رود.

 جدیدا برخی از کارخانه ها برای رنگ کردن عدسی های طبی از روش پرتاپ مولکولی در خلاء استفاده می کنند. در این روش سطحی همگن و یکپارچه به وجود می آید. با وجود دستیابی به چنین پیشرفت های عظیمی در زمینه ساخت عدسی های رنگی و محافظتی در برابر نور خورشید، بودند افرادی که به گونه ای دیگر به موضوع می نگریستند. به عنوان مثال Ovio (اویو) که سال ها در این زمینه تحقیق و مطالعه می کرد در یکی از مقالاتش می نویسد:

اگر فردی نتواند نور شدید را تحمل کند؛ مطمئنا به عینک هایی با عدسی های رنگی متوسل خواهد شد، ولی در اینجا چند سوال مطرح است. اول اینکه منظور از نور شدید چیست؟ ثانیا آیا پناه بردن به عینک هایی با عدسی رنگی واقعا درست است؟ ثالثا استفاده از عینک هایی با عدسی رنگی برای چه مدت زمان توصیه می شود؟ و آخر اینکه در میان رنگ های موجود چه رنگی مناسب عینک های آفتابی است؟ برای هر کسی که چشم سالمی دارد، بی شک نور طبیعی خارج از منزل یا محیط کار آزار دهنده نیست، مطمئنا شما بسیاری از مردم را دیده اید که به علت شغلشلن بیشتر ساعات روز را در برابر تابش مستقیم نور خورشید می گذرانند، مثل رانندگان اسنپ، افرادی که چرخ دستی یا گاری حمل می کنند، افرادی که در میادین، درست در محلی که سنگ فرش خیابان ها نور خورشید را بازتاب می دهد دکه ای دارند و مشغول کسب و کارند. کشاورزان، چوپانان، ماهیگیران و بسیاری مشاغل دیگر. برای این دسته از مردم نور خورشید، نور طبیعی و روشنایی روز است که نه تنها باعث آزار چشم آن ها نمی شود، بلکه برایشان خوشایند است. ولی ما مردمی که در شهرها زندگی می کنیم و بیشتر ساعات روز را در محیط های سربسته می گذاریم، هنگامی که از منزل یا محل کارمان خارج می شویم، احساس می کنیم که نور شدیدی به یکباره وارد چشممان شده است. در نتیجه هنگامی که به مسافرت های خارج از شهر می رویم، مثلا به دشت و صحرا و یا کوهستان و روستاهای اطراف، احساس می کنیم نور وارد شده به چشمانمان بسیار شدید است و باید به وسیله ای آن را کاهش دهیم و بدین شکل است که به عینک های با عدسی رنگی متوسل می شویم.

مخلص کلام اینکه یک چشم سالم که به نور زیاد و طبیعی عادت دارد برای کاهش این نور به فیلترهای رنگی احتیاج ندارد ولی آن دسته از افرادی که بیشتر عمرشان را در برابر یک نور ملایم و خفیف و احتمالا مصنوعی زندگی می کنند و سپس برای مدت کوتاهی به یک باره خود را در معرض نور طبیعی خورشید قرار می دهند، به فیلترهای رنگی حس نیاز می کنند. در واقع چشم این افراد خسته و ضعیف است، در نتیجه هنگامی که در معرض یک محرک قوی تر، مثل نور طبیعی خورشید قرار می گیرد، اذیت می شود و به عینک های آفتابی نیازمندند.

در هنگام تهیه عینک های آفتابی به منظور محافظت از چشم در برابر نور خورشید بهتر است عینک هایی را انتخاب کنید که فریم آن ها بزرگ باشد تا مانع از ورود مستقیم نور از سمت کناره ها به داخل چشم شود. البته این یک اقدام احتیاطی است زیرا قسمت های پیرامونی شبکیه چشم نسبت به قسمت های مرکزی به نور حساسیت کمتری دارند.

حال به پاسخ سوال آخر بپردازیم، به عنوان یک قانون کلی باید دقت داشته باشید که از عینک های آفتابی که دارای عدسی های بسیار تیره هستند نباید استفاده کنید زیرا دقت بینایی را کاهش می دهد و تشخیص رنگ ها را مشکل می سازد، البته لازم به ذکر است که افرادی که در معرض نورهای بسیار شدید قرار می گیرند می توانند از عدسی های بسیار تیره استفاده کنند ولی آن دسته از افرادی که با نورهای ملایم تر سروکار دارند می توانند از رنگ های روشن تر بهره جویند. عدسی هایی با رنگ های بسیار روشن ممکن است بی فایده تصور شوند ولی عملا خلاف این ثابت شده، به طوری که بسیاری از مردم، به ویژه افراد نزدیک بین استفاده از آن را موثر می یابند. عدسی های رنگی می توانند بسیار سودمند باشند. به ویژه اگر برای هر شرایط خاص نوری، رنگ مناسبی برگزیده شود. به عنوان مثال عدسی هایی به رنگ آبی روشن برای روشنایی طبیعی روز مناسبند و عدسی های دودی روشن برای روشنایی های مصنوعی مثل روشنایی لامپ.

البته ظاهرا "آویو در ابتدای مقاله اش آسیب های ناشی از قرار گرفتن در معرض نور خورشید را فراموش کرده، زیر امروزه همه می دانند که نور خورشید و یا حتی نورهای مصنوعی دارای پرتو فرابنفش و یا فروسرخ، آسیب های جدی به چشم وارد می آورد. ورم ملتحمه چشم، التهاب عنبیه، آماس شبکیه، کاتارکت یا همان آب مروارید، از جمله بیماری های چشمی ناشی از قرار گرفتن در معرض نور شدید خورشید به شمار می آید.

در هر حال استفاده از عدسی های رنگی برای حفاظت از چشم ها، قرن هاست متداول است و البته نحوه رنگ آمیزی عدسی های شیشه ای پلانو در سده های گذشته کار چندان مشکلی نبوده. تنها با فزودن اکسید فلزهای گوناگون به شیشه های کراون سفید، شیشه هایی با رنگ مختلف تولید می کردند. در زیر لیستی از اکسیدهای فلزی که در تولید شیشه های رنگی به کار برده می شد، آورده شده است.

  • رنگ آبی: اکسید کبالت
  • رنگ قهوه ای: سریوم
  • رنگ سبز: اکسید کروم و اکسید آهن
  • رنگ قرمز: اکسید طلا
  • رنگ صورتی: دیدیمیم
  • رنگ زرد اکسید نقره و اورانیوم
  • رنگ بنفش: اکسید منگنز

اکسید آهن بهترین ماده افزودنی در ساخت عدسی های رنگی است. زیر این ماده شیمیایی قدرت جذب پرتو فرابنفش و فروسرخ را افزایش می دهد و نیز جذب گرما را آسان می کند. تنها عیب اکسید آهن این است که رنگ سبز تولید می کند که عبور طیف مرئی نور از شیشه را کاهش می دهد. 

عینک های آفتابی از حدود 30 سال پیش بر اساس میزان جذب نور خورشید طبقه بندی می شوند. به عنوان مثال شیشه هایی با قدرت جذب 75%، 50% و 25%. برخی از انواع عدسی های رنگی نیز وجود دارند که فقط نوع خاصی از پرتوها را جذب می کنند. به عنوان مثال عدسی های Uro (یورو) ساخت کارخانه زایس آلمان که دارای قدرت جذب پرتو فروسرخ می باشد.

در فصلی که از نظرتان گذشت از عینک های آفتابی سخن به عمل آمد، در اینجا بد نیست راجع به فیلترهای Claude Lorraine (کلاود لوراین) که نامرتبط با عدسی های رنگی نیست نیز صحبت کنیم.

در اواسط قرن 19، مشاهده آسمان، دریا و دیگر مناظر از زوایای مختلف یک سرگرمی به حساب می آمد. کلاود لوراین نوعی شیشه های دودی در رنگ های تیره ابداع کرد که ترکیبی از رنگ ها را در اختیار مصرف کننده قرار می داد و بدیت ترتیب قدرت تخیل فرد را بالا می برد و در نتیجه فرد از مشاهده مناظر با این فیلترهای شیشه ای لذت بیشتری می برد.

برای مشاهده ماه گرفتگی و یا خورشید گرفتگی استفاده از فیلترهای شیشه ای بسیار تیره توصیه می شد. البته این عمل امروزه مردود است زیر باعث صدمه جدی به بخش ماکولای چشم می شود.

فیلتر کلاود لوراین

در تصویر بالا یک سری از این فیلترها که متعلق به سال 1848 میلادی است را مشاهده می کنید. در اینجا سه فیلتر به رنگ های آبی، قهوه ای و ارغوانی مشاهده می وشد. هر یک از این فیلترها درون حدقه ای قرار دارد. انتهای دسته این فیلترها توسط میخی به یکدیگر متصل شده است، در نتیجه فیلترها قابلیت چرخش دارند. قابل ذکر است که قطر هر فیلتر 1 اینچ می باشد.

یکی دیگر از وسایلی که در قرن 19 برای مشاهده طبیعت و لذت بردن از زیبایی های محیط پیرامون وجود داشت، عدسی های آینه ای کلاود لوراین بود. در کتاب pikes scientific and medical instruments book (وسایل پزشکی و علمی پیکز) در رابطه عدسی عینک آینه ای چنین نوشته شده است:

ساختمان عدسی های آینه ای کلاود لوراین مشابه آینه های معمولی است، با این تفاوت که به جای جیوه، در آن کهربای سیاه به کار رفته است. عدسی های آینه ای کلاود لوراین همه چیز را رویایی و زیباتر از واقعیت نشان می دهد. راز موفقیت عدسی های کلاود لوراین استفاده از یک اصل کلی است و آن عبارت است از اینکه هر شیء در مدل کوچک شده اش زیباتر به نظر می رسد زیرا در این حالت معایبش کمتر به چشم می آید. با عدسی های آینه ای فرد می تواند مناظر را رویایی و تخیلی تجسم کند. به عنوان مثال آسمان را ژرف تر، چمن ها را سرسبز تر و دریاها را عمیق تر حس کند.

این قبیل عدسی عینک در جعبه ای که دارای نقوش برجسته و حکاکی های بسیار زیبا بود، قرار داشت. اندازه این جعبه ها از 53.4*4 اینچ تا 7*6 اینچ متغیر بود.

Deborah Jean Warner (دبورا جین وارنر) نویسنده کتاب اخترشناسی راجب به عدسی های آینه ای منظره نما و واقع همان عدسی های آینه ای کلاود لوراین، مقاله ای نوشته که در زیر به بخشی از آن اشاره می کنیم.

در سال 1769 Thomas Gray (توماس گری) شاعر انگلیسی، با یک عدسی آینه ای منظره نما (عدسی آینه ای کلاو لوراین) برای پیاده روی به کنار ساحل دریاچه رفت. او با مشاهده مناظر زیبا، از میان این عدسی، غرق شوق و شعف شد. او که مبهوت این همه زیبایی شده بود، حس می کرد که هیچ هنرمندی توانایی وصف دقیق این مناظر را ندارد. این شاعر دوستدار طبیعت می نویسد: در حالی که نسیم ملایمی می وزید از تپه ای بالا می رفتم. پشت سرم جنگلی سرسبز و خرم وجود داشت و من با عینک آینه ای که داشتم به مشاهده برج و دهکده پیش روی خود پرداختم. اینجا واقعا باغ عدن و تنها بهشت روی زمین بود. پیش از غروب آفتاب رهسپار خانه کشیش دهکده شدم، جلوی روی خویش چنان منظره زیبایی را مشاهده کردم که یارای توصیف آن را ندارم. از ورای این عدسی منظره نما، رنگ های چنان درخشان و براق بود که اگر کسی می توانست از آن تابلویی بکشد هزاران هزار پوند ارزش داشت.

William Mason (ویلیام میسون) که در سال 1775 کتاب خاطرات در دریاچه نوشته توماس گری را منتشر ساخت درباره او چنین می نویسد:

آقای گری در سفرهایش به دریاچه معمولا یک عدسی آینه ای منظره نما با قطر 14 اینچ که همانند یک کتاب توجیبی، تا می شد، را با خود به همراه می برد. عدسی آینه ای که آقای گری با خود داشت، از یک شیشه شفاف که در پشت خود زر ورق تیره رنگی وجود داشت، ساخته شده بود. 

عدسی آینه ای کلاود لورین

 در آن زمان عدسی های آینه ای منظره نما معمولا در دو نوع موجود بود. یکی عدسی آینه ای که پشتشان زر ورق های تیره وجود داشت که برای روزهای آفتابی به کار می رفت، و دیگری عدسی های آینه ای که پشتشان زر ورق نقره ای رنگ داشت و برای روز های ابری یا مه آلود مورد استفاده قرار می گرفت.

در اواخر قرن 18 عدسی های آینه ای منظره نما به تدریج از شیشه های سیاه و یا از سنگ آبسدین (نوعی سنگ آتشفشانی سیاه و شیشه مانند) ساخته می شد. این قبیل عدسی ها در انگلیس و به خصوص در میان افرادی که به دنبال تماشای زیبایی های عجیب و غریب بودند؛ طرفداران بسیاری داشت. این قبیل عدسی ها، تنوع رنگ های موجود در طبیعت را کاهش می داد و آن را به صورت سایه ای از یک رنگ، نمایان می ساخت. علاوه بر این سطح کنوکس این عدسی ها، عمق خطوط را بیشتر می کرد، در نتیجه ژرفای منظره بیشتر می شد.

در سال 1877 George Adams (جورج آدامز) اهل لندن، با استفاده از شیشه های کنوکسی مشکی، عدسی های آینه ای منظره نما جدید ساخت. چند سال بعد Peter Grosthwaite (پیتر گروسوایت) نیز به ساخت این عدسی ها مبادرت ورزید. 

در سال 1856، یک شرکت اپتیکی واقع در فیلادلفیا به تبلیغ عدسی های آینه ای منظره نما پرداخته و می نویسد:

عدسی های آینه ای منظره نما یا همان عدسی های کلاود لورین، وسایل بسیار جذابی برای تماشای ابرها، مناظر و غیره هستند و به ویژه این عدسی ها برای استفاده در کنار دریا و یا دهکده های آفتابی مناسب هستند. از آنجا که این عدسی ها تصاویر را کوچک تر می کنند و سپس بر روی این تصاویر کوچک شده کانونی می شوند، یک ژرف نمایی واقعی ایجاد کرده و در نتیجه برای و هنرمندان و توریست ها جذاب هستند.

از آنجایی که امروزه مردم از آرمان گرایی دور شده اند و بیشتر به دنبال واقعیت ها هستند، عدسی های کلاود لوراین دیگر طرفداری ندارد. در عوض عینک های آفتابی تقاضا می شود که تنها شدت نور را کاهش داده و از ورود پرتوهای مضرر خورشید و فراسرخ به چشم جلوگیری به عمل آورد.

اولین عینک آفتابی در ایران

اولین عینک آفتابی در زمان قاجار و با شروع سفرهای خارجی ناصرالدین شاه به ایران وارد شد.ناصرالدین شاه را می توان به عنوان اولین فردی نام برد که عینک آفتابی بر روی صورت خود نهاده است.در سال های بعد یعنی دوران پهلوی و بعد از هجوم متفقین به ایران، استفاده از عینک های آفتابی رواج بیشتری پیدا کرد. با تغییر فرهنگ و علایق مردم در سال های اخیر و همچنین واردات عینک های آفتابی به داخل کشور، حجم استفاده از آن ها بسیار رواج پیدا کرده است. از عینک های آفتابی جدا از موارد پزشکی، در صنعت مد و فشن نیز استفاده می شود. ورود نمایندگی های عینک آفتابی به کشور، سبب آشنایی بیشتر مردم با انواع عینک آفتابی شده و بخش های مختلف بازار را تحث تاثیر خود قرار داده است. فروشگاه های مختلفی از جمله فروشگاه عینک ایرانیان هم در شعب خود هم به صورت آنلاین به فروش عینک های آفتابی مردانه و عینک های آفتابی زنانه روی آورده اند و نظر طیف زیادی از مردم را در سنین مختلف به خود جلب نموده اند.

نظرات بازدیدکنندگان